Klooster De Weyst | Handel

Dit klooster is gebouwd naast de plek waar Daniël de Brouwer, de stichter van de Congregatie Broeders Penitenten, heen vluchtte na zijn moeilijkheden in Huijs Bloemendael een kilometer verder naar het zuiden. Daar was hij koster van de kapel in Handel en gaf hij katholiek onderwijs aan jongens uit de wijde omtrek. Eenmaal in Boekel gevestigd, ontstaat er een zich uitbreidende gemeenschap die zich sterk concentreert op goede werken, waaronder onderwijs, maar voornamelijk de zorg voor geesteszieken gaat beheren. Uiteindelijk sticht de congregatie twee psychiatrische inrichtingen en vier instituten voor verstandelijk gehandicapten. Als zodanig is deze orde uniek. Het huis Padua, het Boekelse gedeelte van dit complex waar klooster De Weyst deel van uitmaakt, samen met de Cluys wordt het eerste krankzinnigengesticht van Nederland.

Van oudsher waren Daniël en zijn medebroeders kwezels. Dat wil zeggen, geen monnik of non maar een derde meer seculiere orde, die aan minder regels gebonden is dan de daadwerkelijke kloosterorden. Deze 'derde regel' is voortgekomen uit de traditie van armoede en goede werken gesticht door Sint Franciscus van Assisi. Na het neerstrijken in Handel begon de gemeenschap al snel te groeien en begonnen ze ook katholiek onderwijs te geven. Nu mochten kloosterordes van meer dan vijf man niet in Gemert verblijven. Degenen die hierop wezen waren gek genoeg de brouwers van Gemert. Daniël de Brouwer was namelijk geboren als Daniël Vervest maar maakte goede naam in Handel als brouwer. De Gemertse concurrentie was not amused. Daniel zag de bui hangen, na herhaalde protesten dat zijn broederschap geen kloosterorde was en stak in 1742 de grens van Handel over naar Boekel, onderdeel van de eveneens vrije enclave Land van Ravenstein, zonder belemmerende regels en vestigde zich daar. Nog geen kilometer van zijn oorspronkelijke hoofdkwartier.

In 1852 is klooster De Weyst op Handels grondgebied gebouwd voor de Capucijnerorde, door de toenmalige rector van de Broeders Penitenten, die wel priester was, de Capucijnse pater Petrus van Oorschot. De rector zorgt voor de geestelijke belangen van de broeders. De Capucijnerorde is de reguliere kloosterorde volgens de Eerste Regel, die van de monniken, die ook de leefwijze van Franciscus van Assisi als inspiratie neemt. Al snel, in 1857, verrijst er een stenen muur tussen de huisvesting van de echte paters en de broeders. Na stichting van een kerkhof is het definitief, er is onafhankelijkheid van de omliggende parochie.

Nu is het klooster De Weyst niet meer in gebruik als klooster. Het is een bezinningsoord dat de traditie van Gandhi volgt, dit in overleg met de vertrekkende paters. Gandhi en Franciscus hebben veel gemeen zo blijkt. Onderhoud van het klooster is en dit is zeldzaam, niet achterstallig. Mensen met een taakstraf kunnen hier onder begeleiding aan het onderhoud van het klooster werken. Het is een goed voorbeeld van herbestemming.

Bronnen:

I. Merks-van Brunschot, Broeders Penitenten: 300 jaar 'Burgers in pij' en de ontwikkeling van eigentijds vrijwilligerswerk in organisatie-sociologisch perspectief, 1996, Stichting Zuidelijk Historisch Contact, Tilburg

P. Lathouwers, In eeren ende oirbaer onser vrouwe te Haenle: Kerk en bedevaart in Handel, 2005, Heemkundekring De Kommanderij, Gemert