Peelrandbreuk op Esp | Bakel

Als je van west naar oost kijkt over de velden van Esp, dan zie je een helling in het landschap. Het hoogteverschil bedraagt 1,5 meter over een afstand van 50 meter. Dat hoogteverschil is veroorzaakt door de Peelrandbreuk.

De Peelrandbreuk In de ondergrond van Gemert-Bakel zitten breuken in de aardkorst. De Peelrandbreuk is daarvan de belangrijkste. Zijbreuken zijn de Breuk van Gemert, de Breuk van Gemert-zuid, de Breuk van Handel en de Breuk van Milheeze. De bodem aan de oostkant van dit breukenstelsel komt langzaam omhoog. Dat is de zogenaamde Peelhorst. De bodem aan de westzijde daalt langzaam. Dat is de zogenaamde Roerdalslenk. Die verticale beweging is gemiddeld ca 0,5 mm in tien jaar. Op de lange termijn worden dat toch grote hoogteverschillen. Omdat tegelijkertijd de dalende Roerdalslenk door de wind wordt opgevuld met dekzand, zijn er geen steile hellingen en zijn de hoogteverschillen niet overal zichtbaar. Op Esp is dat hoogteverschil wel zichtbaar, zowel op de weg, als op het landschap ernaast. Behalve hoogteverschillen zijn er ook andere verschijnselen waaraan je de plaats van Peelrandbreuk en zijn zijbreuken kunt herkennen.

Een hoeve met een gracht De Peelrandbreuk veroorzaakt ook wijst. Dat is een strook moerassige grond langs de breuk, veroorzaakt door een sterke kwel van grondwater, dat ter hoogte van de breuk naar het oppervlak wordt gedrukt. In een wijstgebied is altijd water, zelfs in de droogste zomers. In de directe nabijheid van de Peelrandbreuk werd in de middeleeuwen de omgrachte Espse hoeve gesticht. Men koos die plaats omdat het wijstwater altijd voor voldoende water in de gracht zorgde.

Als gevolg van de Peelrandbreuk is er een hoogteverschil zichtbaar op Esp, zowel in de weg, als in het landschap daarnaast.