Marechausseekazerne | Gemert

In dit gebouw is vanaf 1897 de Gemertse Marechaussee gevestigd geweest. Deze is in 1849 in allerijl naar Gemert gekomen om de weversopstand eerst te beginnen met de arrestatie van een van de wevers, en dan te onderdrukken met 115 manschappen die uit Eindhoven kwamen aanzetten. Het waren de hongerjaren en ook onder de boerenbevolking was het niet rustig, zo waren er relletjes bij de jaarlijkse verpachting van de tienden en kandidaatspachters werden bedreigd met brandstichting. Er waren al eerder aanbevelingen gedaan om naar een roerige gemeente als Gemert manschappen te sturen. In heel Europa braken ook revoluties uit, de eerste aanzetten van het communisme kwamen aanwaaien vanuit het pruisische. Het Middeleeuwse tiendstelsel was weer ingevoerd na vertrek van de Fransen en bleek zoals gezegd zeer onpopulair. Nadat de nieuwe (liberale) grondwet werd aangenomen en de tijden weer wat vetter werden namen de onrusten af, maar in Gemert is de Marechaussee pas in 1925 weer vertrokken. De Marechaussee is eigenlijk een politiekorps dat bij het leger hoort. In veel dorpen waren zij gestationeerd naast de veldwachters die het landelijk gebied afstroopten om stropers en dergelijke in de kraag te vatten. Vaak was er dan geen reguliere politiemacht. Dat was gunstig in 'onrustige' gebieden want de Marechaussee woonde niet thuis maar in een kazerne en kon midden in de nacht opgeroepen worden. In de eerste maanden waren die vreemdelingen niet zo populair en mensen haalden nog steeds hun verhaal bij de burgemeester die voorheen de processen verbaal en dergelijke opmaakte. Maar aan krantenberichten eind 19e eeuw kunnen we zien dat dit overgegaan is.

7-2-1891 Er was wasgoed gestolen, het is door de marechaussee gevonden achterin een kar die de gemeente probeerde te verlaten. Zij hebben de verdachten gearresteerd.

15-2-1899 Een jongen van 14 had van een fabrieksarbeider 19 gulden gestolen. Een groot deel was opgegaan aan snoep maar de rest was verstopt in de mesthoop van zijn buren en door de marechaussee teruggevonden, na aanhouding van het jochie.

Aan het einde van hun tijd in Gemert waren zij, in elk geval bij sommigen, geliefd geworden zoals blijkt uit deze toespraak van de pastoor bij hun afscheid:

Ze hebben hier veel goeds gedaan. En het is voornamelijk te danken aan het feit dat hier een kazerne was als we getuigen moge dat de streek Gemert een rustige is zodat grove baldadigheid, straatschenderij en misdadigheid hier zowat onbekend is. Wij betreuren de opheffing van de kazerne zeer: tweemaal heeft de gehele geestelijkheid van de streek die onder de bewaking van de Gemertse brigade stond gerequestreerd: maar we hebben in den waren zin des woords 'nul op het rekest' gekregen. Aan de manschappen: "Vaarwel en Godszegen".

Hun taken zijn overgenomen door de reguliere politie.

Bronnen:

A. Otten, Vestiging en Vertrek van de Marechausseekazerne, 1849-1924, 1986,Gemerts Heem, Heemkundekring de Kommanderij, Gemert

H. Giebels, Het Gemertse weversoproer van 1849: Gemert rond het midden van de 19e eeuw, 1999, Heemkundekring de Kommanderij, Gemert

P. Lathouwers, Gemerts Nieuws 1881-1900: berichten uit de Zuid-Willemsvaart, 1981, Heemkundekring de Kommanderij, Gemert