Kasteel Eyckenlust

In 1643 werd de heerlijkheid (Beek en Donk) verkocht door koning Filips IV van Spanje. De koper was Jan Baptista van Elen. In 1646 werd de heerlijkheid verkocht aan Philips van Leefdael. Deze stierf in 1681, waarna zijn zoon Johan Philips van Leefdael de heerlijkheid erfde. In 1711 kwam de heerlijkheid in handen van de markies van Asse, Jean de Coutereau, die gehuwd was met Johan Filips' dochter, Cornelia Johanna van Leefdael. In 1730 stierf Jean en Cornelia verkocht in 1734 de heerlijkheid aan Johan Peter van Raesfeldt. Deze verkocht de heerlijkheid in 1745 op zijn beurt aan Gisbert de Jong. In 1794, bij diens dood, kwam de heerlijkheid aan Benjamin de Jong. Deze had twee kinderen: Johan de Jong (overleden in 1846) en Gerrit de Jong. Het landgoed werd tussen beiden verdeeld, maar in 1809 kreeg Johan ook Gerrits deel. Na de Franse tijd werden de bestuurlijke rechten van de heerlijkheid afgeschaft. Nog tot 1923 bleven rechten als het jachtrecht bestaan. Een der latere bewoners, jhr. Jan Olphert de Jong van Beek en Donk (1863-1935), is gouverneur van Curaçao geweest. Hij was gehuwd met jkvr. Elisabeth Maria Stern. Het kasteel is nog steeds in het bezit van de familie De Jong, waarvan een tak in de Nederlandse adel is verheven en de naam de Jong van Beek en Donk voert.

Het oudste nog bestaande deel is het poortgebouw. Dit stamt uit omstreeks 1500. Het heeft een natuurstenen toegangspoort en een torentje. De rest van het kasteel is regelmatig verbouwd. Een steen met het jaartal 1658 duidt vermoedelijk het jaar aan waarin het is herbouwd. Of een eerder kasteel verwoest is tijdens de Tachtigjarige Oorlog is niet bekend. In 1812 werd een groot deel van het kasteel gesloopt en vernieuwd, terwijl ook in 1870 ingrijpende verbouwingen hebben plaatsgehad. In 1978 werd het gebouw gerestaureerd. Het kasteel is binnen een gracht gelegen. Het kasteel ligt aan de Aa. De paden op het 61 ha grote landgoed zijn vrij toegankelijk, alleen de directe omgeving van het kasteel is dat niet. Het landgoed bestaat voor een deel uit bos (hoofdzakelijk populieren) en enkele boerderijen.

Poortgebouw met brug
Volgens de kadastrale kaart van 1832 bevonden zich aan weerszijden van het poortgebouw twee lagere haakvormige zijvleugels (woningen) die vermoedelijk aan het einde van de 19de eeuw zijn gesloopt en vervangen door twee aflopende muurtjes. Het op vierkante grondslag opgetrokken gebouw van handgevormde baksteen bestaat uit twee bouwlagen onder een met leien in maasdekking gedekt tentdak bekroond door een dakruiter. De poortdoorgang met houten opgeklampte toegangspoort beschilderd met geel-blauwe kleuren heeft een kalkstenen geprofileerde omlijsting met hoekblokken, waarvan de segmentboogvormige boog op twee consoles met gebeeldhouwde kopjes rust.

Tuinmanswoning
Het pand is opgebouwd uit handgevormde baksteen met een gecementeerde vóór- en achtergevel (tuitgevel) en bestaat uit één bouwlaag onder een met Oud-Hollandse pannen gedekt zadeldak (windborden). De frontgevel is regelmatig ingedeeld met twee zesruits vensters en rechts daarvan een opgeklampte deur met tweeruits bovenlicht, in de top een vierruits venster. In de achtergevel zijn twee kleine ijzeren stalvensters. Verder vernieuwde vensters en een kleine recente aanbouw van een keuken tegen de zijgevel.

Schuur
De witgeschilderde schuur is gebouwd met handgevormde baksteen. In de kopse noordwestgevel zijn twee later aangebrachte dubbele deuren, daarboven een houten luik; overige gevels met deuren en getoogde vensters gevat in gepleisterde lijsten; deuren in zandlopermotief beschilderd.

Historische tuin- en perkaanleg
De kern van de aanleg wordt gevormd door het ruim omgrachte vijfhoekige kasteeleiland, toegankelijk middels het poortgebouw; tussen de poort en het hoofdgebouw een korte laan beplant met ca. 200 jaar oude linden eindigend op een voorpleintje. Op 19de-eeuwse topografische kaarten is te zien dat vanaf de huidige Bosscheweg een toegangslaan liep, iets ten oosten van de huidige laan die in ca. 1941 in de as van het hoofdgebouw is aangelegd; de oude laan volgde eerst een recht tracé en liep vervolgens met een bocht naar het poortgebouw toe. Vanaf de Gemertseweg liep een tweede toegangslaan evenwijdig aan de grillig verlopende rivier de Aa; hiervan zijn delen bewaard gebleven.