Peelrandbreuk bij Hogen Aarle | De Mortel

Als je van noord naar zuid kijkt over de velden aan de zuidkant van de Lagen Aarleseweg, dan zie je een helling in het landschap. Het hoogteverschil bedraagt 2 meter over een afstand van 100 meter. Dat hoogteverschil is veroorzaakt door de Peelrandbreuk.

De Peelrandbreuk

In de ondergrond van Gemert-Bakel zitten breuken in de aardkorst. De Peelrandbreuk is daarvan de belangrijkste. Zijbreuken zijn de Breuk van Gemert, de Breuk van Gemert-zuid, de Breuk van Handel en de Breuk van Milheeze. De bodem aan de oostkant van dit breukenstelsel komt langzaam omhoog. Dat is de zogenaamde Peelhorst. De bodem aan de westzijde daalt langzaam. Dat is de zogenaamde Roerdalslenk. Die verticale beweging is gemiddeld ca 0,5 mm in tien jaar. Op de lange termijn worden dat toch grote hoogteverschillen. Omdat tegelijkertijd de dalende Roerdalslenk door de wind wordt opgevuld met dekzand, zijn er geen steile hellingen en zijn de hoogteverschillen niet overal zichtbaar. Op deze plaats op Hogen Aarle is dat hoogteverschil wel zichtbaar. Behalve hoogteverschillen zijn er ook andere verschijnselen waaraan je de plaats van Peelrandbreuk en zijn zijbreuken kunt herkennen.

Een hoeve met een gracht 

De Peelrandbreuk veroorzaakt ook wijst. Dat is een strook moerassige grond langs de breuk, veroorzaakt door een sterke kwel van grondwater, dat ter hoogte van de breuk naar het oppervlak wordt gedrukt. In een wijstgebied is altijd water, zelfs in de droogste zomers. In de directe nabijheid van de Peelrandbreuk werd in de middeleeuwen de omgrachte hoeve Ten Hogen Aarle gesticht. Men koos die plaats omdat het wijstwater altijd voor voldoende water in de gracht zorgde.

Als gevolg van de Peelrandbreuk is er een hoogteverschil zichtbaar op Hogen Aarle in het landschap. Op de achtergrond de hoeve Ten Hogen Aarle, die duidelijk wat lager ligt in het landschap.