Parochiehuis | Bakel

Tegen de eeuwwisseling van de 19e naar de 20e eeuw waren de boeren er slecht aan toe. Ze werkten onder verouderde productieomstandigheden tegen lage prijzen. De oprichting van de verschillende boerenbonden, waaronder die in Bakel bracht hier veel verbetering in. De boerenbond was sterk door de geestelijkheid beinvloed zoals onder andere blijkt uit de oprichting van dit parochiehuis, een schoolvoorbeeld van de zeer traditionele dorpse Delfse Schoolstijl, die veel voorkwam in Brabant, vooral in dorp en platteland. Dit was bedoeld voor vergaderingen en bijeenkomsten van religieuze verenigingen en de Bakelse boerenbond financierde het voor een groot deel.

Bakel. Het zeer fraaie parochiehuis met toneelzaal.

In 1891 vaardigde de paus de encycliek Rerum Novarum uit. Een encycliek is een brief aan elke Rooms-Katholiek en deze encycliek ging over de sociale bedreigingen van de Industriele Revolutie. Veel arbeiders waren zeer arm en de werkomstandigheden erbarmelijk. De paus riep op tot cooperaties. Pater Van den Elsen, geboren in Gemert, nam dit idee op voor de boeren. De landbouw verkeerde in een crisis, prijzen waren slecht en de productieomstandigheden stamden nog van eeuwen her. De boerenbond was geboren, en groeide snel op, in 1896 waren er al 61 boerenbonden. De boerenbond van Bakel is ook opgericht in 1896. Cooperaties kregen veel voor elkaar, deels ook omdat de pastoors er zo nauw bij betrokken waren. Vermeldingswaardig is pastoor Roest van Deurne die de kunstmest promootte via talloze proefveldjes en zijn eigen landbouwblad uitgaf, Rust Roest. Door kunstmest konden tal van andere vernieuwingen worden doorgevoerd, en de grootschalige Peelontginningen die toen uitgevoerd werden gaven startende boeren nieuw land voor hun boerderijen. Cooperatieve melkfabriekjes, boterfabriekjes, de boerenleenbank, het waren allemaal initiatieven die de omstandigheden van de boeren verbeterden. De nauwe samenwerking van de geestelijkheid met de boerenbond blijkt ook uit dit parochiehuis, een Rijksmonument, dat in 1938 is gebouwd, grotendeels met geld van de boerenbond.

De Katholieke kerk bleefde een bloeiperiode in de eerste helft van de twintigste eeuw, vooral voor de Tweede Wereldoorlog. Dit parochiehuis was een gebouw waarvan de vele verschillende kerkelijke verenigingen konden worden aangestuurd en waar zij zich konden verzamelen. Zo was daar het patronaat, een vereniging voor jongens en meisjes van 12 tot 18 jaar (overigens gescheiden) die hen begeleidde in de hun kerkelijke en sociale vorming nadat zij de lagere school hadden afgemaakt en gingen werken. Ook bestond het parochiaal armbestuur dat voor de armen van de eigen parochie zorg droeg en vele andere die vaak met de vorming van jongeren en het welzijn te maken hadden. Waarschijnlijk is ook de boerenbond vaak bijeengekomen in het parochiehuis. Ook had het gebouw een grote toneelzaal met plaats voor zo'n 350 man, de fanfare van Bakel, Musis Sacrum heeft hier nog wel concerten gegeven.

Tegenwoordig is het een trouwlocatie en worden de zalen verhuurd. De buitenkant van het gebouw is na de oorspronkelijke bouw niet meer gewijzigd en het schild en het beeldje van Sint Willibrordus, de patroonheilige van de Bakelse parochie zijn goed zichtbaar. Het gebouw is opgericht in de Delfse Schoolstijl. Dit was een stijl die vooral voor de Tweede Wereldoorlog populair was en gebaseerd was op het Brabantse dorp; het stond het gebruik van baksteen voor en van eenvoudige, historische vormen. Voor overheids- en kerkgebouwen mochten meer versieringen worden aangebracht, die dan vaak van natuursteen waren, zoals ook het hier het tufstenen beeldje van Sint Willibrordus en de lichtgekleurde tufstenen 'speklagen' tussen de baksteen.

Bronnen:

W. van den Berk, Honderd jaar NCB Bakel: 1896-1996, 1996, Uitgeverij Nuntio, Nuland

M. van Hees, D. Verhoeven, Voor ziel en zaligheid: Theorie en praktijd van de Rooms-Katholieke opvoeding in oostelijk Noord-Brabant, 1900-1930, 1987, Rijksuniversiteit Utrecht, Utrecht

RCE, Monumentbeschrijving