Boerderij Hoeve Nieuwenhuis | Gemert

De Hoeve Nieuwenhuis is een stichting van de Duitse Orde in het zuidwesten van De Mortel. De hoeve wordt voor het eerst vermeld in het jaar 1421. De hoeve bleef steeds eigendom van de Duitse Orde en behoorde tot in de 20ste eeuw tot de goederen van het kasteel van Gemert. Omdat de hoeve steeds in handen van de Duitse Orde bleef is het bijbehorend grondbezit onverdeeld in de loop der eeuwen. Alleen aan de noordzijde werden enige percelen woeste grond ontgonnen en toegevoegd. Ook de plaats van het hoofdgebouw van het goed Nieuwenhuis bleef ongewijzigd. De oude boerderij werd in de 20ste eeuw verbouwd tot stal, nadat een nieuw woonhuis was toegevoegd. Van het oude gebouw resteert alleen nog de brandgevel tussen voormalig woongedeelte en stalgedeelte. De gevels van de schuur bleven op nagenoeg dezelfde plaats. Bij het vervangen van de buitenmuren zijn een tweetal resten van de oude houten funderings- of constructiepalen teruggevonden. Dit geeft aan dat op diezelfde plaats een gebouw aanwezig was dat dateert uit de tijd dat boerderijen nog gebouwd werden door houten stijlen in de grond in te graven. Na de middeleeuwen was het de gewoonte om de houtconstructie niet meer in te graven, maar te funderen op stenen poeren. De teruggevonden paalresten zijn dendrochronologisch onderzocht, maar het bleek jammer genoeg niet mogelijk om de datering te bepalen. Gezien de gebruikte bouwwijze mogen we er wel vanuit gaan dat het gaat om restanten van het oorspronkelijke gebouw. De stichting van de hoeve en de bouw van de eerste boerderij zal in de loop van de 14de eeuw hebben plaatsgehad. Het goed Ter Eyken wordt al genoemd in 1386 en is, gezien de ligging, een latere stichting van de Duitse Orde. De hoeve blijft eeuwenlang behoren tot de Gemertse kasteelgoederen, ook na de opheffing van de Duitse Orde in 1809. De kasteelgoederen waren daarna in bezit van de families Van Riemsdijk, Lüps en Scheidius. De Hoeve Nieuwenhuis is een onderdeel van het grote bezitscomplex van de Duitse Orde op Milschot en Ter Eyken in Gemert.

De huisakker van het goed Nieuwenhuis

Een belangrijk element van de hoeve Nieuwenhuis is de huisakker ten noordwesten van de boerderij. De akker is nog in zijn geheel aanwezig. Aanvankelijk was de akker in zijn geheel omgeven door een wal met hakhout.

Op de huisakker was (zoals op alle oude akkers) geen enkele begroeiing met bomen of struiken en er waren geen zichtbare perceel scheidingen in de vorm van greppels aanwezig. De akker werd in de loop van de eeuwen opgehoogd zodat een dikke eerdlaag ontstond. Aan de randen van de akker is dat nog deels zichtbaar door het aanwezig zijn van steilranden vooral aan de zuidkant.

De zandweg aan de westkant van de akker is de Oude Helmondseweg. Dat is de oude verbindingsweg van Gemert en Helmond. Deze pad volgt de grens van de huisakker van Nieuwenhuis. De hakhoutwal langs de Oude Helmondseweg is nog een deel van de oude hout omwalling van de oude huisakker.