Kapel De Olde Kerk | Gemert

De bewoners van Gemert vielen in de Middeleeuwen kerkelijk onder de parochie Bakel. Tot de oude parochie Bakel behoorden niet alleen Bakel en Gemert, maar daarnaast ook Deurne en Vlierden. Binnen deze parochie bouwde de familie Van Gemert voor zichzelf en haar dorpsgenoten een eigen kerk, toegewijd aan St. Willibrord en het Heilig Kruis van Miracul.

De oudste vermelding van de kerk is van 1326. Diederik (II) van Gemert verwees toen naar zijn rechten in de kerk zoals ook 'onse ouder ende onse vorvaren ghehadt hebben'. De kapel bestond toen dus al minstens drie generaties. In het parochieregister van pastoor Gautius komt een andere interessante vermelding voor. In 1588 werden nieuwe klokken gegoten, waarbij gebruik gemaakt werd van materiaal van oudere klokken. Eén van die oudere klokken was voorzien van het opschrift 'Domina Agnes de Gemert, gegoten anno 1270'. Agnes was de vrouw van Diederik (I) van Gemert, die in hetzelfde jaar de novale tienden van Gemert verwierf in de vorm van een (erf)pacht van de abt van Echternach.

Uit alles blijkt dat de Gemertse kapel een 'eigenkerk' van de Van Gemerts is. In 1270 zal er flink aan de kapel getimmerd zijn en werd deze in ieder geval voorzien van een nieuwe klok. De oude kerk was omgeven door een gracht van minstens 8 voet breed. Binnen de gracht lag een kerkhof en Diederik van Gemert hield daar zijn rechtszittingen. Door de bouw van de nieuwe, nog bestaande parochiekerk van St. Jan in het tweede kwart van de 15e eeuw, werd de kapel overbodig.

Nog in de 15e eeuw wordt er op het perceel van de oude kerk een herberg annex brouwerij gevestigd, die nog lang bekend zou staan als herberg 'De Olde Kerk'. De plek van de Olde Kerk wordt thans gemarkeerd door De Pelicaen en ligt in de Kerkstraat, tegenover de huidige parochiekerk.

Bronnen:

J. Timmers, Ontwikkelingen in middeleeuws Gemert, in: A. Thelen (red), Het Hooghuis te Gemert, Bijdragen tot de geschiedenis van Gemert nr 27, Gemert, 2001