Wat is er te doen

In het midden van de 18e eeuw lag een viertal gehuchtjes de 'Voorste Heusden', 'de Middelste Heusden', 'de Achterste Heusden' en 'de Behelp' langs een oude zandbaan dwars door de Peel naar Nederweert. De aanwezigheid van de kasteelruïne met poort en voorhoeve wijst er evenwel op dat Heusden een zeer oud gehucht moet zijn geweest. De hoeve Voorste Heusden wordt al in 1464 vermeld en de hoeven Terheide en Vennehoeve in 1486. Toen maakten de oudste delen van Heusden deel uit van het bezit van de heren van Asten. De pachtgronden werden hosden (van hosdinium) of hoesden genoemd. Waarschijnlijk heeft Heusden hier zijn naam aan te danken.

De Peel had daar de naam 'Het Gevlocht' en langs de zandbaan naar Nederweert lag het Lierops ven verbonden met het Eeuwsel ven. Eigenlijk was Heusden zo'n beetje het einde van de bewoonde wereld want de akkers gingen geleidelijk over in de hogere zandgronden en tenslotte in de uitgestrekte Peel. De boeren gebruikten de Peel voornamelijk voor het steken van turf dat als brandstof werd toegepast en als zodanig ook werd verkocht. Omstreeks 1880 probeerde men de Peel voor landbouw geschikt te maken door het afbranden van het veen in het voorjaar en daarna de teelt van boekweit. De Peel veranderde in een bloemenzee met een bedwelmende lucht.

Het geld wat met de turfwinning werd verdiend was niet voldoende om de armoe te bestrijden. De ongeveer 50 boerderijen in de vier gehuchten waren vaak van slechte kwaliteit met lemen muren op een vlechtwerk en getooid met een strooien dak. De boerderijen lagen als een lint door het groene landschap. Richting de rivier de Aa waren de percelen hooi- en weiland klein en begrensd met bomen die dienden als hout voor staken en mutsaarden. Met strooisel uit de Peel en de beschikbare landbouwgronden bezaten de boeren in Heusden relatief veel melkvee.

Dit leidde er toe dat de boeren van Heusden in 1893 besloten tot de oprichting van een roomboterfabriek, hetgeen de samenwerking tussen de gehuchten bevorderde. Ook werden nieuwe woonhuizen gebouwd en het aantal boerderijen uitgebreid als gevolg van de ontginningen en de toename van het doorgaande verkeer. Al in 1905 wilde de Heusdenaren een eigen school, maar dat werd lang gedwarsboomd omdat Heusden dan ook een eigen parochie moest worden. De boeren richten toen een coöperatie op om het stichten van een parochie te bekostigen. De school werd in 1918 gebouwd, de kerk in 1921 en de vier gehuchten Voorste, Middelste en Achterste Heusden en de Behelp waren toen al aaneen gegroeid tot een kern met de naam Heusden.