Voormalige Komschool | Gemert

Gemert. De voorgevel van de jongensschool.

Het begin van het scholen van kinderen begon in Gemert met de koster, verbonden aan een parochie van de Rooms-Katholieke kerk, zoals dat in de Middeleeuwen wel vaker gebeurde. Scholing begon dan ook pas nadat Gemert een eigen parochie werd, in 1437. In de 16e eeuw kan met zekerheid gezegd worden dat de koster ook de schoolmeester is. Er werd lesgegeven in de Dietse school op het kerkhof, in de Nederlandse taal dus. Daarnaast bestond er een Latijnse School en een Franse school (vooral voor de kinderen van kooplieden). In 1742 werd een schoolmeester aangesteld, gescheiden van de kostersfunctie. Het schooltje op het kerkhof werd in de 19e eeuw te klein en was in slechte conditie. Deze komschool werd uiteindelijk als vervanging gebouwd.

Het onderwijs, vergezeld van de catechismus, ging vroeger nogal eens gepaard met lijfstraffen. Het was wel verboden om kinderen op het hoofd te slaan. In Gemert zijn er twee gevallen bekend waarbij de meester een oor bijna geheel afscheurde en deze leraren zijn dan ook hierna ontslagen. De school had als voornaamste doel het biojbrengen van discipline en normen en waarden, lezen en schrijven was bijzaak. Het was dan ook belangrijk dat de kinderen netjes rechtop zaten en beleefd waren. In de 19e eeuw verdwenen de lijfstraffen geleidelijk aan en kwam een lesrooster tot stand dat meer leek op het huidige.

In 1912 werden er twee lokalen bijgebouwd in aanvulling op de twee bestaande lokalen. Alle klassen deelden lokalen. Rond 1900 kwam namelijk de leerplicht tot stand en hoewel deze eerst zeer slecht werd nageleefd liep het leerlingtal in 1938 op naar gemiddeld 392 leerlingen. De verschuiving van de vakantie naar augustus zodat de kinderen bij de oogst konden helpen zal hier zeker aan bijgedragen hebben. Ook de Komschool werd te klein. Er werd een nieuwe school gebouwd die prompt door het leger in beslag werd genomen, zo ook de Komschool. De lessen werden tijdens de oorlog bij particulieren of in cafes gegeven. Na de oorlog hielp de nieuwe school wel maar in de vijftiger jaren was de Komschool weer overvol.In 1977 wordt een nieuwe school gebouwd. Hoewel een deel van de oude school inmiddels is afgebroken om plaats te maken voor de Komweg is het restant nu nog in gebruik voor computeronderwijs.

Bronnen:

P. van den Elsen, De Komschool: Geschiedenis van het lager onderwijs in Gemert, 1978, Heemkundekring De Kommanderij, Gemert