De lindeboom van de Hoeve Vogelsanck | Gemert

Hoeve Vogelsanck

Op het grasveld langs de Lodderdijk bij Fitland in Gemert staat een lindeboom. Het is het enige restant ter plaatse van de middeleeuwse Hoeve Vogelsanck. De hoeve was eeuwenlang bezit van de Commanderij Gemert van de Duitse Orde in Gemert. Voorheen kruiste de Lodderdijk hier met het gedempte riviertje De Rips. Rond 1500 wordt op de Vogelzang Laurens van den Bleek geboren, die internationale bekendheid verwerft als Laurentius Torrentinus, hofdrukker van de hertog van Toscane in Florence. De Hoeve Vogelsanck met de landerijen op het Molenbroek blijft tot de Franse Tijd eigendom van de Commanderij om dan in beslag genomen te worden door de Fransen en geadministreerd te worden als bezit van de Domeinen. Eerst de Franse Domeinen, daarna de Nederlandse. In 1833 verkoopt de staat der Nederlanden de Hoeve Vogelsanck met nog meer voormalig kasteelgoed, aan de vermogende rijksontvanger Adriaan van Riemsdijk, dan de nieuwe kasteelheer van Gemert. Zijn erfgenamen blijven tot in de jaren vijftig van de twintigste eeuw eigenaar van dit omvangrijke bezit dat in Gemert e.o. zo'n twintig boerderijen omvat. Na de Tweede Wereldoorlog wordt geleidelijk al dit bezit verkocht. Bij raadsbesluit van 4 april 1956 wordt de Vogelzang aangekocht door de gemeente Gemert. De uit de middeleeuwen daterende Hoeve Vogelsanck kende in de loop der eeuwen veel aanpassingen. In 1908/1909 werd het een voor die tijd moderne langgevelboerderij. Bij de hoeve hoorden voorheen meerdere grote tiendschuren, waarvan er één bewaard bleef. Voordat boerderij en schuur in 1971 worden geruimd krijgen de beide bestanddelen nog een curieuze en nu memorabele nieuwe bestemming. Het boerderijgebouw wordt pastorie en noodkerk, en de schuur wordt manege. De boerderijkerk valt vervolgens onder de slopershamer, maar de authentieke monumentale schuur wordt gered. Het eikenhouten geraamte wordt zorgvuldig uiteengenomen en bewaard en zal uiteindelijk herrijzen als ontvangstzaal, restaurant en tentoonstellingsruimte van het Boerenbondsmuseum in de Pandelaar.

Boerderijkerk Sint Jozef 1967-1971

Op 19 december 1965 geeft de Bossche bisschop mgr. W. Bekkers aan pastoor Martien van de Broek de opdracht voor de stichting van een derde parochie in Gemert. De eerste H. Mis van de nieuwe Parochie Sint-Jozef wordt op 29 oktober 1966 opgedragen. In korte tijd werden twee noodlocaties voor de kerk gebruikt. De gemeente stelt de aangekochte boerderij Vogelzang ter beschikking. Het voorhuis wordt pastorie en de stal wordt ingericht als kerk. Het is de derde noodkerk van de nieuwe parochie in vijf maanden tijd. Een boerderijkerk is geboren! In oktober 1971 wordt de nieuwe Sint-Jozefkerk aan het Pastoor Poellplein ingewijd. Kort daarna wordt de boerderijkerk gesloopt. Van Manege tot Ontvangstzaal en Restaurant Boerenbondsmuseum. Niet alleen de boerderij maar ook de monumentale schuur van Hoeve Vogelzang krijgt in de jaren zestig van de twintigste eeuw een curieuze bestemming. De Gemertse Rijvereniging Sint-Hubertus krijgt van de gemeente toestemming de schuur te gebruiken als manege.

Oude tiendschuur bewaard

Al minstens een jaar voor de sloop van de boerderij Vogelzang is de monumentale schuur zorgvuldig uiteengenomen om die te bewaren voor een passende bestemming. De schuur wordt op het terrein van het nieuwe Boerenbondsmuseum als ontvangstzaal en restaurant weer opgebouwd. In dat monumentale gebouw van zo'n 25 meter lang en 10 meter breed, zal op 14 april 1990 het museum officieel worden geopend door landbouwminister Gerrit Braks en ir. A. Latijnhouwers, de voorzitter van het NCB-hoofdbestuur.

Bron: Ad Otten, Erfenis van de Hoeve Vogelzang: boerderijkerk, manege, restaurant en ontvangstzaal, Gemerts Heem 2014, nr 4